Thị trường hàng hóa
“Đừng trở nên xấu xa” cuốn sách được viết bởi nhà báo Rana Foroohar - một phóng viên chuyên mục kinh doanh toàn cầu, Phó tổng biên tập của tờ Financial Times. Với kiến thức lĩnh vực chuyên sâu, dày dạn kinh nghiệm, tác giả đã khiến người đọc bất ngờ với những thông tin ngồn ngộn về “thế giới” Big Tech - những đóng góp thần tốc của nó trong quá trình phát triển xã hội hiện đại, cùng những “mặt tối” khủng khiếp trong việc thao túng từ con người cho đến nền kinh tế, chính trị…
“Đừng trở nên xấu xa” (Don’t be evil) là câu mở đầu nổi tiếng trong Qui tắc ứng xử nguyên bản của Google, 1 trong 5 “gã khổng lồ” lĩnh vực công nghệ đang nắm giữ số tài sản cực kỳ lớn, được gọi là FAANG (gồm Facebook, Apple, Amazon, Netflix và Google). Đó cũng là triết lý những ngày đầu thành lập công ty. Nó thể hiện tinh thần lạc quan và chất lý tưởng đáng nể phục vì một tương lai phát triển thế giới bằng ứng dụng công nghệ mới.
Nhưng rồi, các Big Tech (những tập đoàn công nghệ lớn) ngày càng xa rời mục tiêu, lý tưởng của mình. Sự “ngây thơ” dấn thân cho lý tưởng ban đầu đã không còn nữa. Các nền tảng của nhiều công ty công nghệ đã trở thành những công cụ để thao túng chính trị, xoay chuyển vận mệnh các quốc gia, làm giàu cho các giám đốc điều hành, các cổ đông của công ty.
Rana Foroohar viết: Đã một thời, những người theo “giáo phái kỹ thuật số” từng rao giảng tầm nhìn về một tương lai mà công nghệ nắm giữ sức mạnh biến thế giới thành một nơi tốt đẹp hơn, an toàn hơn và thịnh vượng hơn cho mọi người. Tầm nhìn này luôn tuân thủ một nguyên tắc nghiêm ngặt: thông tin phải được miễn phí và Internet sẽ là một “lực lượng dân chủ “ tạo sân chơi “công bằng” cho tất cả chúng ta.
Nhưng rồi, chỉ sau một thời gian ngắn, lòng tham và lợi nhuận đã chiến thắng. Tất nhiên, Big Tech có những đóng góp tuyệt vời về công nghệ cho quá trình phát triển, nhưng ở đây tác giả muốn phân tích sâu hơn “mặt tối” của nó.
Cuốn sách đã giúp người đọc hình dung một bức tranh tương đối toàn cảnh về Big Tech.
Theo tác giả, Big Tech không chỉ muốn trở thành người dẫn đầu trong mọi lĩnh vực, mà còn muốn trở thành nền tảng cho mọi thứ và trở thành “hệ điều hành” cho cuộc sống của chúng ta. Các công ty Big Tech không cần phải tăng giá. Họ có một mô hình kinh doanh không được trả bằng tiền. Họ được thanh toán bằng dữ liệu, thông qua một hệ thống “đổi chác” … Dữ liệu rất có giá trị đối với Big Tech khi họ bán nó cho các đơn vị quảng cáo và thu về mức lợi nhuận đáng kinh ngạc… Người dùng đã trở thành “nguyên liệu đầu vào” của thời đại kỹ thuật số…
Trong thời đại của Big Tech, những đơn vị quảng cáo và doanh nghiệp bỏ tiền ra để mua các con số phân tích dữ liệu và số lượt xem mới là khách hàng, còn con người là sản phẩm.
Trong một nghiên cứu gần đây, Hiệp hội tâm lý Mỹ kết luận “những người liên tục kiểm tra thiết bị” (để xem email, tin nhắn và lướt mạng xã hội) dễ bị căng thẳng hơn những người không làm thế. Năm 2018, một nghiên cứu của Đại học Pittsburgh cho thấy thanh niên sử dụng mạng xã hội càng nhiều sẽ càng có nguy cơ bị trầm cảm. Nhiều nhà khoa học thần kinh lo ngại rằng việc sử dụng các ứng dụng và trò chơi dành cho thiết bị di động có thể dẫn đến sự suy giảm nhận thức trên diện rộng, thậm chí là gây mất trí sớm hàng loạt.
Khi xâm phạm quyền riêng tư cá nhân. Họ thu thập dữ liệu tạo nên hồ sơ người tiêu dùng và bán nó. Dữ liệu chính là “dầu mỏ” của thời đại thông tin, là nhiên liệu thúc đẩy sự phát triển của những công ty có thể vận hành bằng dữ liệu. Mỗi khi khởi động điện thoại bạn đã mở hàng loạt ứng dụng theo dõi vị trí và hoạt động của bạn trong từng giây. Riêng những ứng dụng này đã đại diện cho một ngành công nghiệp “tọc mạch” trị giá đến 21 tỉ USD, và bên hưởng lợi không chỉ là các công ty công nghệ lớn nhất mà còn là một loạt tổ chức bạn chưa bao giờ nghĩ tới.
Cuốn sách là lời cảnh báo chưa bao giờ muộn với mọi người. Điều đáng trân trọng, là không chỉ đề cập đến thực trạng, Rana Foroohar đã cố gắng đề xuất nhiều giải pháp để Big Tech “không trở thành kẻ xấu”. Cuốn sách là một nỗ lực nhằm làm sáng tỏ những vấn đề có liên quan Big Tech đã khiến chúng ta lo lắng, cũng như những gì chúng ta có thể làm để giải quyết những vấn đề đó./.
BÀI VIẾT LIÊN QUAN
Đọc thêm