Thị trường hàng hóa
Xèo Chu, 14 tuổi nhanh chóng trở thành một hiện tượng không chỉ trong giới hội họa Việt mà cả với giới hội họa quốc tế. Tháng 4/2022, khi triển lãm tranh solo đầu tiên của Xèo Chu đang được tổ chức tại London (Anh), tờ tin tức uy tín The Guardian (Anh) đã nhanh chóng đưa tin về họa sĩ tài năng còn ít tuổi này.
Mẹ của Xèo Chu - chị Nguyễn Thị Thu Sương, người sở hữu hai triển lãm tranh tại TPHCM đã sớm khuyến khích các con học vẽ ngay từ khi còn nhỏ. "Nếu không có mẹ, cháu sẽ không là gì cả. Cháu sẽ không ở đây để nói chuyện được với mọi người như thế này", Xèo Chu chia sẻ.
Mẹ của Xèo Chu là người yêu cái đẹp, và bà hướng các con đến với niềm yêu thích này bằng việc cho những cậu con trai lớn đi học vẽ. Câu chuyện đến với hội họa của Xèo Chu bắt đầu từ việc cậu không ngừng xin được đi học vẽ cùng các anh trai, dù khi đó, cậu còn rất nhỏ, chưa đi học tiểu học.
Chị Sương không kỳ vọng nhiều, vì khi ấy Xèo Chu còn quá nhỏ. Xèo Chu chỉ được đi học theo “ké” các anh trai, cậu bé không được đầu tư nhiều họa cụ. Cậu được mẹ đưa cho một tập giấy, bút chì, tẩy, và được cho ngồi học trong lớp vẽ cùng với những người anh.
Khi thấy Xèo Chu càng ngày càng mê vẽ nhiều hơn, chị Thu Sương dần phải nhìn nhận khác về cậu con trai nhỏ của mình, đặc biệt là sau khi những người anh lớn của cậu đã dần rời bỏ lớp vẽ vì không có hứng thú. Xèo Chu ngày càng ham học vẽ. Cậu vẽ say sưa và thực sự đã tìm thấy niềm đam mê của mình.
"Cháu yêu thích việc học vẽ, cho dù đôi khi cháu có cảm thấy buồn, nhưng chỉ cần được vẽ, cháu lại cảm thấy vui ngay. Cháu cảm thấy dường như bản thân mình tan biến trong vòng vài giờ khi cháu chìm đắm trong quá trình vẽ tranh", Xèo Chu chia sẻ.
Trong vòng mười năm, sự phát triển của cậu bé Xèo Chu trong lĩnh vực hội họa quả thực đáng kinh ngạc. Cậu đã bán được bức tranh đầu tiên cho một du khách tới thăm triển lãm của mẹ. Xèo Chu kể: "Khi ấy, cháu rất vui, lúc bán được bức tranh đầu tiên cháu mới khoảng 6 tuổi".
Sau bức tranh đầu tiên, các tác phẩm của Xèo Chu đã được các nhà sưu tập từ nhiều nơi trên khắp thế giới quan tâm và tìm mua. Giới hội họa thường so sánh phong cách của Xèo Chu với phong cách của Jackson Pollock. Những tác phẩm của cậu đã được bán ra với mức giá lên tới 150.000 USD và hơn thế nữa.
Xèo Chu đã có những triển lãm solo được tổ chức tại cả ba lục địa, trong đó có những triển lãm tại London (Anh), Singapore, New York (Mỹ) và cả quê nhà Việt Nam. Đó là thành tích đáng nể đối với họa sĩ trẻ sinh năm 2007.
The Guardian đánh giá Xèo Chu không chỉ là một tài năng hội họa mà còn là một thiếu niên sống rất có trách nhiệm, giàu yêu thương và biết quan tâm những người xung quanh.
Năm 2017, Xèo Chu đã có triển lãm tranh đầu tiên của mình tại Singapore. Cậu bé 10 tuổi năm ấy đã dành toàn bộ 20.000 USD kiếm được từ việc bán tranh trong cuộc triển lãm để hỗ trợ những bệnh nhân mắc bệnh tim, người già neo đơn và những trẻ em đường phố.
Mùa hè năm 2021, khi đợt dịch Covid -19 thứ tư bùng phát và bắt đầu hoành hành dữ dội tại Việt Nam, Xèo Chu bán được 8 tác phẩm trong một cuộc đấu giá online. Cậu bé tiếp tục quyên góp toàn bộ 2,9 tỷ đồng tiền thu về từ cuộc đấu giá để gửi tới một bệnh viện mua trang thiết bị y tế điều trị cho các bệnh nhân Covid-19.
Mẹ của Xèo Chu nhận xét: "Con trai tôi có thể chỉ là một cậu bé nhưng chính tôi cũng đang học được nhiều điều từ con. Con trai đang dạy cho tôi bài học về sự hào phóng".
Khi được hỏi về việc các anh trai trong gia đình và các bạn học ở trường có cảm thấy khó gần gũi với cậu vì những thành tích ấn tượng mà cậu đã đạt được hay không, Xèo Chu cho biết: "Cháu không thích nói về những bức tranh của mình với các anh và các bạn chính vì lý do đó. Cháu thường cố giấu mọi chuyện liên quan tới hội họa trong các câu chuyện với bạn bè của mình".
Trong triển lãm vừa qua được tổ chức tại London, Xèo Chu đã trưng bày những tác phẩm đầu tiên từ những ngày đầu đi học vẽ. Nhìn những bức vẽ của cậu nhóc 4 tuổi ngày ấy, giáo viên dạy vẽ của cậu đã nói với mẹ của cậu: "Đây là lần đầu tiên tôi thấy một cậu bé 4 tuổi vẽ như thế này. Những cành lá mà cậu ấy vẽ trông như thể đang muốn bay lên, đây đích thực là một họa sĩ".
Yêu cái đẹp, yêu hội họa, chị Sương đồng thời cũng rất yêu hoa. Khi cắm được một bình hoa đẹp, chị có thể ở nhà liền vài ngày chỉ để ngắm hoa. Cảm nhận được tình yêu của mẹ dành cho hoa nên mỗi lần thấy mẹ tâm đắc như vậy, Xèo Chu thường vẽ lại những bình hoa đẹp ấy để mẹ không phải nuối tiếc khi hoa đã tàn úa.
Cái tên Xèo Chu có nghĩa là "chú lợn nhỏ", còn tên thật của cậu là Phó Vạn An. Mỗi lần đi đâu, Xèo Chu luôn chụp rất nhiều ảnh để làm tư liệu cho những bức họa của cậu về sau. Xèo Chu chia sẻ: "Cháu rất yêu thiên nhiên, đó chính là đề tài mà cháu thấy rất đẹp đẽ. Cháu chỉ muốn vẽ những gì mà cháu thấy bằng đôi mắt của chính mình".
Điều này khiến Xèo Chu rất khác với Jackson Pollock – người mà cậu vẫn thường được giới hội họa so sánh. Bởi trong khi Xèo Chu vẽ bằng những gì mình nhìn thấy, thì Pollock lại theo đuổi những điều trừu tượng và không vẽ dựa trên những gì ông quan sát thấy.
Nói về việc mình thường được so sánh với Jackson Pollock, Xèo Chu bật cười: "Mọi người đều nói cháu giống ông ấy, nhưng cháu không dám chắc về điều này".
Ông George Bergès, chủ một phòng trưng bày triển lãm nghệ thuật ở New York (Mỹ), người từng hỗ trợ Xèo Chu thực hiện triển lãm đầu tiên tại Mỹ, chính là người đã so sánh cậu bé với Jackson Pollock: "Xèo Chu đang tạo nên những tác phẩm rất tương đồng với những tác phẩm được Pollock sáng tạo trong giai đoạn đầu sự nghiệp.
Hơn 300 tác phẩm mà cậu bé Xèo Chu đã thực hiện khiến tôi có nhiều bất ngờ về tiềm thức của một con người. Những gì mà cậu ấy đang thể hiện được qua các tác phẩm của mình thực tế khiến nhiều họa sĩ lớn tuổi cũng cảm thấy khó mà biểu đạt nổi. Đối với tôi, thật thú vị khi một họa sĩ ít tuổi như thế có thể biểu đạt được những điều sâu sắc, dù trải nghiệm trong cuộc sống chưa nhiều.
Xèo Chu làm thay đổi những quan niệm của tôi về nghệ thuật, về những trải nghiệm trong cuộc sống của một con người. Người ta có thể tìm thấy chiều sâu và những điều tinh tế, phức tạp trong tác phẩm của một con người vẫn còn rất hạn chế về trải nghiệm trong đời sống. Câu chuyện này đưa lại cho tôi góc nhìn mới về tiềm thức của con người, thứ mà tất cả chúng ta đều có trong mình".
Khi được hỏi về hành trình phát triển sáng tạo của mình, Xèo Chu cho hay: "Khi mới bắt đầu vẽ tranh, cháu chủ yếu chỉ ngắm hoa và vẽ hoa. Thế rồi cháu bắt đầu đi đến nhiều nơi và thực hiện những bức tranh phong cảnh khắc họa những vùng miền trên khắp đất nước Việt Nam, cháu cũng đã đi ra nước ngoài để tham quan và lấy tư liệu thực hiện các bức vẽ".
Trước Xèo Chu, đã có nhiều họa sĩ thần đồng được giới hội họa quốc tế biết đến và quan tâm. Năm 2013, cậu bé Kieron Williamson 10 tuổi đến từ Norfolk (Anh) được gọi là "tiểu Monet" và nhanh chóng gây dựng được khối tài sản riêng trị giá 1,5 triệu bảng.
Trước đó là họa sĩ nhí người Mỹ gốc Romania - Alexandra Nechita được mệnh danh là "tiểu Picasso" hồi năm 1996 khi mới 11 tuổi. Những tác phẩm của cô bé khi đó cũng được bán ở mức giá 100.000 USD.
Nhưng khi những nhà sưu tập muốn bán lại các tác phẩm này, thì mức giá bán lại thường không ở mức sinh lời như mong muốn. Đây là nhận định của chuyên gia hội họa Barden Prisant.
Khi viết bài cho tờ tạp chí Forbes (Mỹ), ông Prisant đã chia sẻ rằng gần đây ông đã tìm kiếm thông tin về giá tranh của những họa sĩ thần đồng này trên thị trường đấu giá hiện nay, ông thấy tranh của Nechita chỉ đạt được mức giá 20.000 USD, dù chính bức tranh ấy trước đây từng bán được với giá 92.000 USD hồi năm 1998.
Ông Prisant cũng thấy rằng hai tác phẩm của Williamson khi đem ra đấu giá thời gian gần đây đã không bán nổi. Liệu Xèo Chu - "tiểu Pollock", có chịu chung số phận "sớm nở, chóng tàn" của các thần đồng hội họa hay không?
Xèo Chu cho rằng điều này không quan trọng: "Cháu thực sự không biết thần đồng có nghĩa là gì. Cháu cũng không thực sự quan tâm. Đó không phải là lý do để cháu vẽ tranh". Đối với giáo viên dạy vẽ của cậu, điều đáng lo ngại nhất là Xèo Chu để mất sự tươi mới trong các tác phẩm của mình khi cậu bé lớn dần và va chạm với cuộc sống nhiều hơn.
Tất cả các thần đồng khi lớn lên đều gặp phải những khó khăn, áp lực để vượt qua cái bóng của chính mình. Chủ phòng tranh ở New York - ông George Bergès cũng đồng tình rằng Xèo Chu cần được bảo vệ để không xuất hiện quá nhiều trước truyền thông. Khi tiếp xúc với quá nhiều yếu tố gây xao nhãng, Xèo Chu có thể sẽ không còn đủ sự tập trung cho nghệ thuật nữa.
Triển lãm mở ra ở London (Anh) đưa lại góc nhìn về chặng hành trình 10 năm của Xèo Chu trong vai trò một họa sĩ. Khi được hỏi về cách hình dung của Xèo Chu về triển lãm tranh của cậu trong 10 năm nữa, Xèo Chu đáp: "Ai biết lúc ấy cháu có còn vẽ tranh nữa không".
Xèo Chu thành thực nói rằng cậu chưa biết nhiều về nghệ thuật và muốn học tập một cách nghiêm túc. Mẹ của Xèo Chu cũng chia sẻ rằng gia đình muốn cho cậu theo học về nghệ thuật ở Anh. Nhưng chính bản thân họa sĩ nhí lại không chắc chắn về những gì mà mình muốn trở thành: "Cháu không chắc mình muốn trở thành người như thế nào khi lớn lên. Hiện tại, cháu vẫn chỉ là một đứa trẻ".
BÀI VIẾT LIÊN QUAN